معیار همسر موفق

یكی از سپرهاى قوى براى حفظ دین، ازدواج است. تسریع در امر ازدواج فایدههاى فراوانى دارد و تأخیر آن زیانهاى بسیار. كمتر عاملى پیدا مىشود كه به اندازه فساد و انحرافات جنسى، به نوجوانان و جوانان لطمه بزند. این مفاسد لطمه هایى مىزند كه در كل زندگى و در طول عمر انسان تأثیر نامطلوب دارد. حال كه ازدواج مفید و لازم است، باید ببینم معیارهاى یك همسر خوب چیست؟
در انتخاب همسر باید متوجه باشیم مىخواهیم كسى را انتخاب كنیم كه یك عمر در كنار او زندگى كنیم. نباید این مسئله مهم از روى احساسات و بدون دقت و مشورت انجام گیرد، زیرا اگر انسان دچار همسر ناشایست یا نامتناسب و ناهماهنگ شود، كارش بسیار مشكل خواهد بود. مبادا با خود بگوید: فعلاً ازدواج مىكنم و اگر در آینده نتوانستیم با هم زندگى كنیم، می توانیم از هم جدا شویم.
براى انتخاب همسر باید معیارهایى داشته باشیم؛ یعنى دختر و پسر، باید ملاكها و میزان هایى داشته باشند و بدانند چه همسرى، با چه مشخصات و چه صفاتى مىخواهد؟ مىتوان ملاكها و معیارها و خصوصیاتى را كه در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شود، به دو قسم دسته بندى كرد:
1 - آن هایى كه ركن و اساس اند و براى زندگى سعادتمندانه حتماً لازم اند؛
2 - آن هایى كه شرط كمال هستند و براى بهتر و كاملتر شدن زندگى اند و بیشتر به سلیقه و موقعیت افراد بستگى دارند.
به طور كلی ملاك های دسته اول عبارتند از:
1 - تدیّن و دیندارى، كسى كه پاى بند دین نیست، تضمینى وجود ندارد كه پاى بند رعایت حقوق همسر و ادامه زندگى مشترك باشد. اگر یكى دیندار و دیگرى بى دین باشد، زندگی آنان روى سعادت را نخواهد دید. سعادت بدون دیانت محال است. اگر هر دو بى دین باشند، باز تضمینى وجود ندارد كه رعایت حقوق یكدیگر را بنمایند. البته منظور از دیندارى و تدیّن این است كه پاى بندی به اسلام داشته باشند و اسلام را با جان و دل پذیرفته و در عمل به آن كوشا باشند، نه تدین سطحى و بى ریشه و بى عمل.
پیامبر(ص) به شخصى كه مىخواست ازدواج كند، فرمود: «علیك بذات الدین؛ (1) بر تو باد كه همسر دیندار بگیرى».
در مورد دیگرى فرمود: «كسى كه با زنى به خاطر ثروتش ازدواج كند، خداوند او را به حال خودش وامىگذارد و كسى كه فقط به خاطر زیبایى با زنى ازدواج كند، دراو امور ناخوشایند خواهد دید. كسى كه به خاطر دین و ایمانش با او ازدواج کند، خداوند همه آن امتیازات را برایش فراهم خواهد كرد».(2)
دین دار بودن، به این است كه داراى صفات ذیل باشد: عفت، حجاب، حیا، نجابت، اخلاق خوب، خوش حرف و خوش زبان بودن، اهل نماز و مناجات، علاقهمند به قرآن و اهل بیت پیامبر(ص)، ترس از خدا داشتن، آبرونگهدار بودن، اسراف كار نبودن و...
2 - اخلاق خوب از ویژگىهاى لازم و اساسى براى همسر است. منظور از اخلاق خوب تنها خنده رویى و خوش خلقى نیست، بلكه به معناى اخلاق اسلامى داشتن و نفس را تهذیب و پاك نمودن است.
پیامبر(ص) فرمود: «اذا جاءكم من ترضون خُلقه و دینه فزوّجوه و ان لا تفعلوا تكن فتنة فى الارض و فساد كبیر؛(3) با كسى كه اخلاق و دینش مورد پسند باشد، ازدواج كنید. اگر چنین نكنید، فتنه و فساد بزرگى در زمین به وجود خواهد آمد».
فردى از امام رضا(ع) سؤال كرد: براى دخترم خواستگارى آمده كه بد اخلاق است. آیا دخترم را به او بدهم؟ حضرت فرمود: «لا تزوّجه ان كان سیئى الخُلق؛(4) اگر بد اخلاق است، دخترت را به او نده».
نمونه اخلاق بد، لجاجت و یكدندگى، تكبر نسبت به همسر، بى ادب بودن، بى وفایى، كینه توزى، سوءظن داشتن، سبكى و هرزگى، كم ظرفیتى و بى تابى، با محبت نبودن و بد چشم بودن است.
3- شرافت خانوادگى: منظور از شرافت خانوادگى، شهرت و ثروت و موقعیت اجتماعى نیست، بلكه منظور نجابت و پاكى و تدین خانوادگى طرفین است، زیرا ازدواج با یك فرد مساوى است با پیوند با یك خانواده و فامیل و ایجاد یك نسل. در ازدواج و انتخاب همسر معقول نیست كه انسان بگوید: من مىخواهم با خود این فرد زندگى كنم و كارى به كار خانوادهاش ندارم. لذا پیامبر(ص) فرمود: «انظر فى أى شى تضع ولدك فان العرق دساس؛ نیك بنگر كه فرزندت را در كجا قرار مىدهى، زیرا نطفه و ژنها و خصوصیات ارثى، خواه ناخواه منتقل مىشود و تأثیر مىگذارد».
پیامبر(ص) فرمود: «بنگرید چه كسى را به همسرى بر مىگزینید، زیرا فرزندان، شبیه و مانند دایى هایشان مىشوند».(5)
باز حضرت فرمود: «ایاكم و خضراء الدمن قیل یا رسول الله: و ما خضراء الدمن؟ قال: المرءة الحسناء فى منبت السوء؛ از سبزههاى قشنگى كه روى مزبلهها سبز میشود، پرهیز كنید. پرسیدند: مقصودتان چیست؟ فرمود: زن زیبایى كه در خانواده ناپسندی رشد كرده باشد (پسر نیز همین طور).(6)
4 - زیبایى: زیبایى نیز یك امتیاز است و در شیرینى و سعادت زندگى زناشویى تأثیر به سزایى دارد. اگرانسانى، قیافه ظاهرى و اندام همسرش را نپسندد و او را دوست نداشته باشد، ممكن است به طور ناخواسته به او ستم و جفا كند و از او بهانه و ایراد بگیرد و زندگى را بر او تلخ نماید یا حتی بعد از ازدواج دل به دیگری دهد.
به همسران سفارش شده است كه خود را براى هم بیارایند و یكدیگر را اشباع و ارضا كنند تا از انحرافات و مفاسد مصون بمانند.
5 - كفو همدیگر بودن: سنخیت و تناسب و همتایى در علم و سواد و دین و ایمان و فرهنگ و فكر و اخلاق و تحصیلات علمى و سن و مال اگر در تمامى جهات تناسب بیشتر باشد، مشكلات خانوادگى كمتر خواهد بود.(7)هر قدر روحیات دختر وپسر به یكدیگر نزدیكتر باشد پیوند ازدواج آن دو از استحكام بیش تری برخوردار خواهد بود.دختر دیندار باید باشخص دیندار ازدواج كند زیرا دیندار وبی دین به طور طبیعی در مواردی با یكدیگر اصطكاك و در گیری خواهند داشت.فرد تحصیل كرده هم بهتر است با شخص درس خوانده ازدواج كند تا یكدیگر را درك كنند.هم چنین تجربه نشان داده است كه وقتی اختلاف سن بین دخترو پسر زیاد باشد، پس ازگذشت سالیانی استحكام خانواده دچار تزلزل می شود.البته همانندی كامل امكان پذیر نیست و نباید در انتخاب همسر وسواسی بود ، ولی همانندی نسبی لازم است.
احادیث و روایاتی كه بیان شده ، اگر چه بیشتر خطاب به مردان در انتخاب همسر است ، اما معیار هایی كه در آنها آمده كلی است و در انتخاب همسر از طرف زنان نیز همین معیارها وجود دارد.
ملاكها و معیار و مسائل دیگرى كه بیشتر مربوط به سلیقه و موقعیت افراد است در دستهى دوم قرار مىگیرد و مىتوان از آن صرف نظر كرد مانند: هم نژاد بودن ، یا هم شهری بودن ، یا هم زبان بودن.
پىنوشتها:
1 - وسائل، ج 14، ص 30.
2 - وسائل، ج14، ص 31.
3 - همان، ص 51.
4 - بحار، ج100، ص 235.
5 - جواهر،ج 29، ص 37.
6-وسایل الشیعه ج20 ص48
7- على اكبر مظاهرى، جوانان و انتخاب همسر، با تلخیص و اضافات.